Dwarse dokters, dringende dilemma’s - BG-dagen 2018, dag 1

Sfeerimpressie BG-dagen, 31 mei 2018 door gastschrijver Ton van Oostrum

‘Langer doorwerken is goed voor de gezondheid’, aldus 86% van de stemmers op 31 mei. Op die eerste ochtend van de Bedrijfsgeneeskundige dagen legde dr. Suzan Robroek (Erasmus MC) in haar sessie de ruim 500 aanwezigen stellingen voor. Deze stemming bevestigt dat bedrijfsartsen niet bang zijn dwars te gaan op opvattingen van andere dokters en vakbonden. Daarnaast kenmerkten deze twee dagen in Papendal zich door nuances en levendige discussies: het discours rond arbeids- en bedrijfsgeneeskunde bevat volop dringende vragen. Hier enkele dwarsdoorsnijdende observaties.

´Schokbarend´: de mensen en hun adviseurs hebben zelf veel in de hand

De deelnemers kregen deze donderdag het nieuwste van medisch kunnen voorgeschoteld. Nederlandse biogerontologe Andrea Maier onderzoekt in haar professoraat in Melbourne celveroudering. Dat helpt begrijpen hoe mensen biologisch ouder kunnen zijn dan hun chronologische leeftijd. Het geeft aanknopingspunten voor medicatie voor remmen van veroudering, belangrijk bijvoorbeeld bij chemokuren. Hoogleraar neurologie Bas Bloem (Radboud UMC) informeerde over ‘hoop en hype’ wat betreft geavanceerde technologie om het leven van mensen met Parkinson te verbeteren.

Achter dit allernieuwste liggen de issues voor de bedrijfsartsen voor het oprapen.

  • Het is urgent gevaarlijke stoffen in leef- en werkomgeving te signaleren en terug te dringen. Het gif heet dé grote veroorzaker van de ziekte van Parkinson. Van alle ziekten is deze de sterktste ‘stijger’. Een opgave voor alle sectoren van de samenleving. En voor de nodige multidisciplinaire zorg waarin - in Nijmegen - een bedrijfsarts meedoet.
  • Professor Maier noemt het in haar Nederengels ‘schokbarend’ hoe drie kwart van alle nadelige gevolgen van veroudering voortkomt uit gebreken in leefstijl. Medische technologie zal veel vermogen. Maar de eerste acties hebben mensen zelf in de hand. Dat vraagt ander gedrag, zoals door training en omgeving gericht op beweeglijkheid. Dat geeft al 20% vermeerdering van gezonde levensjaren.
  • Suzan Robroek, gepromoveerd in ‘Gezondheidsbevordering op de werkplek’ onderstreept hoe de bedrijfsarts tweeledig aangrijpingspunten heeft, met advies over gezond gedrag én advies over werk, werkplek, aanpassingen daarin.
  • Patricia van Casteren, psychologe aan Tilburg University, benadrukt de noodzaak van aandacht en maatwerk door de professional. Werk is van waarde voor mensen. De Capability-aanpak steunt erop te onderkennen wat mensen daarbij belemmert. Een naar haar verwezen HBO-docente met paniekaanvallen, werd geholpen met verhogen van didactische vaardigheden. Grijpen naar het protocol paniekstoornissen zou een misgreep zijn geweest.

Netelige vraagstukken

Een rondgang langs posters en deelsessies geeft een kijkje op perpectieven en obstakels voor de bedrijfsartsen.

  • Het Tilburgs onderzoek ‘openheid over psychische problemen’ wijst op succes wanneer de direct leidinggevende trekt aan de re-integratie van de werknemer met zulke problemen. Het is aan de bedrijfsarts om betrokkenen daartoe te helpen. De deelsessie ‘privacy’ deed diverse aanwezigen zuchten over de beperkingen vanwege de Autoriteit Persoonsgegevens.
  • De sessie “Langer doorwerken: een kwestie van het managen van verwachtingen” bouwt op het verschoven paradigma in de bedrijfsgeneeskunde: herstel van functioneren is voorwaarde voor herstel van klachten, in plaats van andersom. Psycholoog en fysiotherapeut Jan Verhoeven presenteerde een Britse studie. Vanaf 1946 is een groot aantal mensen regelmatig zogezegd ‘medisch de maat genomen’. Wat blijkt? Het zijn niet de objectieve gezondheidskenmerken die maken dat mensen (eerder) stoppen met werken, maar hoe mensen subjectief omgaan met beperkingen. Het (blijven) ervaren van klachten hangt sterk af van de betekenis die eraan wordt gegeven.

Een klacht staat niet gelijk aan gebrek aan belastbaarheid. Dwarsliggers durven te vragen: “Wat wilt u allemaal nog bereiken voordat u met pensioen gaat?” Er zijn dwarse bedrijfsartsen nodig bij de dilemma’s in het vak.

Ton van Oostrum