Vroegsignalering Alcoholproblematiek
Bijna 16% van de - ruim 9 miljoen - werkenden drinkt ‘riskant’. Oftewel: bijna 1,5 miljoen werkenden ervaren problemen door hun alcoholgebruik, zoals het niet na kunnen komen van verplichtingen, spijt hebben na het drinken of van anderen het advies krijgen om minder te drinken. Bedrijfsartsen kunnen namelijk een belangrijke bijdrage leveren aan het beschermen van werkenden tegen overmatig alcoholgebruik. Door alcoholproblematiek vroeg te signaleren en zo grotere gevolgen te voorkomen. Of, wanneer er al sprake is van een verslaving, door ondersteuning te bieden.
Daarom is de NVAB partner in het Samenwerkingsverband Vroegsignalering Alcoholproblematiek (SVA)* en verantwoordelijk voor een project dat zich richt op de werkvloer. Binnen dit project is onder meer de ADM-toolbox ontwikkeld, te vinden via herkenalcoholproblematiek.nl. Hieronder vind je meer informatie en relevante verwijzingen.
Vroeg signaleren
Vroegtijdige herkenning en erkenning van alcoholmisbruik en alcoholafhankelijkheid is van groot belang bij het terugdringen en voorkomen van alcoholproblematiek. In een vroeg stadium ingrijpen kan zorgen voor vermindering van problematisch alcoholgebruik en geeft de beste kansen op herstel.
Lees ook het artikel op TBV-online: 'Vragen naar alcoholgebruik: vindt u dat lastig?'
Wat betekent dit voor bedrijfsartsen?
Bedrijfsartsen komen deze problematiek regelmatig tegen. Bijvoorbeeld door gerichte vragen van werkgevers, zoals: Is het een ziekte? Maar ook: ‘hoe komen we zo snel mogelijk van deze werknemer af’, ‘wat wordt van mij als werkgever verwacht?’ en ‘kan ik een medewerker testen op alcoholgebruik?’. Een enkele keer meldt de werknemer met een alcoholprobleem zich spontaan op het spreekuur. De werkgroep werknemers/werkgevers werkt aan een instrument dat kan helpen bij het tijdig signaleren van alcoholmisbruik.
NVAB-werkgroep werknemers en werkgevers
NVAB-werkgroepvoorzitter Gerard Frijstein: “In de praktijk is het voor de bedrijfsarts vaak spitsroeden lopen tussen de verschillende belangen. De privacywetgeving en ons medisch ethisch handelen dienen daarbij als baken. Soms is het wel zoeken naar wat wij precies kunnen betekenen. Zowel voor de betreffende individuele werknemer en werkgever als in preventieve zin. Met het project willen we onder andere bijdragen aan het verhelderen wat de rol van de bedrijfsarts is en welke beroepsstandaarden gelden bij problematisch alcoholgebruik.”
Wil je meer weten? Neem dan contact op met Gerard Frijstein, voorzitter NVAB-werkgroep of Maddy Blokland, projectleider werkgroep vanuit het Trimbos Instituut.
Conclusies focusgroepen
Om te onderzoeken hoe de werkgroep bedrijfsartsen en werkgevers kan helpen met informatie, zijn in de zomer van 2020 vier online focusgroepen georganiseerd: voor werknemers, human resources (HR) en Vitaliteitsmanagers, leidinggevenden en bedrijfsartsen.
Training ADM-beleid voor vroegsignalering alcoholproblematiek op de werkvloer
Een preventief Alcohol-, Drugs- en Medicijnbeleid (ADM-beleid) geeft richting en houvast bij het omgaan met (problematisch) middelengebruik. Om bedrijfsartsen en werkgevers te ondersteunen is een ADM-toolkit ontwikkeld. Dat is handig, maar hoe ga je daar echt mee aan de slag? Wie heeft welk verantwoordelijkheid en hoe werk je daarbij samen? Hoe zorg je dat je nut en noodzaak van een ADM-beleid op de agenda krijgt? Dit en meer leer je tijdens de training ADM-beleid voor vroegsignalering alcoholproblematiek op de werkvloer. Je kunt de training bijwonen op 1 juni, 17 juni, 6 oktober of 14 november 2022.
Plannen SVA 2022
De afgelopen jaren ging het vooral over onderzoek en het ontwikkelen van de ADM-toolbox voor het maken en uitvoeren van goed ADM-beleid. In 2022 staat implementatie centraal. Bijvoorbeeld met workshops voor bedrijfsartsen over de ADM-leidraad voor bedrijfsartsen en het signaleren en bespreekbaar maken van middelengebruik door werkenden. Een aantal workshops zal ook voor andere professionals toegankelijk zijn zoals HR-managers, leidinggevenden en bedrijfsmaatschappelijk werk.
Ook wordt een zorgprogramma voor vroegsignalering alcoholproblematiek en werk ontwikkeld. Tenslotte vind je aan het eind van het jaar FAQ's op de website van het SVA. Heb je nu vragen? Of suggesties voor de werkgroep werknemers / werkgevers? Stuur dan een e-mail naar Maddy Blokland, adviseur alcohol, medicijnen en werk bij het Trimbos instituut.
Leidraad bij alcohol-, drugs- en medicijnbeleid binnen organisaties
De nieuwe leidraad taken en verantwoordelijkheden van de bedrijfsarts bij alcohol-, drugs- en medicijnbeleid binnen organisaties. Deze leidraad vervangt het standpunt uit 2017 en biedt bedrijfsartsen een handreiking bij:
- adviseren over een ADM-beleid voor organisaties waarin aandacht is voor preventie, vroegsignalering en zorg;
- het uitvoeren van taken gebaseerd op het ADM-beleid;
- het begeleiden bij individuele problematiek met problematisch middelengebruik
Handreiking bij het opstellen van ADM-beleid
Het Trimbos-instituut ontwikkelde een handreiking, format en een infographic ontwikkeld voor het opstellen van een goed Alcohol, Drugs en Medicijnbeleid (ADM-beleid). Bedrijven kunnen deze materialen gratis gebruiken.
Toolkit ABS-artsen
In het kader van een goede fysieke en mentale gezondheid van artsen, lanceert de KNMG de ABS-artsen toolkit. Hierin vinden artsen en zorgorganisaties producten die bijdragen aan een gezond en veilig werk- en leerklimaat, waarin problematisch middelengebruik en verslaving bij zorgverleners bespreekbaar zijn. Met onder meer voorbeeldbeleid en een animatie: hoe maak je het bespreekbaar?
Handreiking (Vroeg)signalering Alcoholproblematiek in ziekenhuizen
De Handreiking (Vroeg)signalering Alcoholproblematiek is nu beschikbaar. Deze handreiking helpt zorgverleners in het ziekenhuis om problematisch alcoholgebruik bij patiënten op tijd te signaleren.
ADM-toolbox
Wat nu als je een alcoholprobleem vermoedt bij een werkende? Vraag je je wel eens af hoe je eigenlijk het best kunt reageren op zo'n vermoeden? Hoe je erover kunt praten of hoe je door kunt vragen? Praktische handvatten en informatie vind je in de nieuwe ADM-toolbox. Zoals de werkwijzer 'Vroegsignalering alcoholproblematiek op het werk' voor medewerkers, werkgevers en bedrijfsartsen. Daarin vind je antwoorden op vragen als van wie wanneer wat wordt verwacht, de gezondheidsrisico's van veel drinken en wat je kunt doen bij een vermoeden van overmatig alcoholgebruik. De toolbox bevat ook een handreiking en een format voor Alcohol-, drugs- en medicijnbeleid, infographic met cijfers over alcoholgebruik en verwijzingen naar interventies.
Coronacrisis en overmatig alcoholgebruik (Trimbos)
Het herkennen van problematisch alcoholgebruik is nu extra belangrijk. De coronacrisis creëert een 'perfecte storm' voor overmatig alcoholgebruik binnenshuis: er is meer gelegenheid én reden om te drinken. En dat blijft nu ook vaker onopgemerkt, waarschuwt alcoholdeskundige Lotte Voorham van het Trimbos Instituut.
Over het SVA
Het Samenwerkingsverband Vroegsignalering Alcoholproblematiek (SVA) zet zich in om problematisch alcoholgebruik terug te dringen, door te zorgen dat mensen met een (beginnend) alcoholprobleem sneller effectieve ondersteuning krijgen. De aandacht gaat vooral uit naar het wegnemen van drempels tot hulpverlening, het agenderen van het belang van vroegsignalering bij professionals, vrijwilligers en naasten en het faciliteren van deze groepen, zodat zij adequaat signaleren en hulp bieden of doorverwijzen.
Nationaal preventieakkoord
Jaarlijks sterven 35.000 Nederlanders door roken, overgewicht of probleemdrinken. Door dit aan te pakken, kan de gezondheid van heel veel Nederlanders verbeteren. Ook de bedrijfsarts heeft hier natuurlijk een belangrijke rol in. Daarom ondertekende de NVAB het Nationaal Preventieakkoord. De Rijksoverheid wil daarmee ook het gebruik van te veel alcohol tegengaan. Voor jongeren is alcohol extra schadelijk. Het belemmert de ontwikkeling van hun hersenen. Alcohol is ook gevaarlijk voor ongeboren kinderen. Doel is ervoor te zorgen dat voor 2040:
- jongeren en zwangere vrouwen geen alcohol meer drinken;
- het aantal volwassen Nederlanders dat teveel drinkt daalt naar maximaal 5% (is nu 8,8%)