Samenwerkingsverband Vroegsignalering Alcoholproblematiek (SVA)
De NVAB is een van de partijen die het Nationaal Preventieakkoord heeft ondertekend. Een van de speerpunten is het terugdringen en voorkomen van problematisch alcoholgebruik. Samen met de andere partners van het Samenwerkingsverband Vroegsignalering Alcoholproblematiek (SVA) is de NVAB verantwoordelijk voor een project dat zich richt op de werkvloer. Een groot deel van de Nederlandse bevolking behoort tot de beroepsbevolking. De werksetting biedt mogelijkheden voor vroegsignalering. En bedrijfsartsen kunnen hier een belangrijke bijdrage aan leveren. Ten eerste door alcoholproblematiek vroeg te signaleren en zo grotere gevolgen te voorkomen. Ten tweede door, wanneer er al sprake is van een verslaving, ondersteuning te bieden. Bedrijfsartsen komen deze problematiek regelmatig tegen. Bijvoorbeeld door gerichte vragen van werkgevers, zoals: Is het een ziekte? Maar ook: ‘hoe komen we zo snel mogelijk van deze werknemer af’, ‘wat wordt van mij als werkgever verwacht?’ en ‘kan ik een medewerker testen op alcoholgebruik?’. Een enkele keer meldt de werknemer met een alcoholprobleem zich spontaan op het spreekuur. Het is zaak om hier zorgvuldig met dit issue om te gaan.
Gerard Frijstein, namens de NVAB voorzitter van de werkgroep werknemers/bedrijven, werkt bij dit project intensief samen met het Trimbos-instituut en spreekt regelmatig met vertegenwoordigers van de werkgevers, werknemers, zorg en ervaringsdeskundigen.
Rol van de bedrijfsarts
Frijstein: “In de praktijk is het voor de bedrijfsarts vaak spitsroeden lopen tussen de verschillende belangen. De privacywetgeving en ons medisch ethisch handelen dienen daarbij als baken. Soms is het wel zoeken naar wat wij precies kunnen betekenen. Zowel voor de betreffende individuele werknemer en werkgever als in preventieve zin. Het NVAB- standpunt met spelregels over de rol van de bedrijfsarts is daarbij een praktisch hulpmiddel en mag in overleg met de Commissie Wet- en Regelgeving misschien nog verder worden aangescherpt. Met het project willen we onder andere bijdragen aan het verhelderen wat de rol van de bedrijfsarts is en welke beroepsstandaarden gelden bij problematisch alcoholgebruik.”
Behandeling en begeleiding
De afgelopen jaren wordt duidelijk dat verslaving, dus ook alcoholverslaving, een ziekte is. Het perspectief voor een verslaafde is veel beter wanneer het gesprek over behandeling en begeleiding gaat. Problematisch alcoholgebruik en de ernst ervan blijven echter vaak onder de radar. Problemen op de werkvloer laten zich pas laat of zelfs helemaal niet zien. Maar alcoholverslaving heeft een grote maatschappelijke impact en het Trimbos-instituut schat in dat er ongeveer 1.790.000 riskante drinkers boven de 18 jaar zijn. Heel belangrijk dus om vroege signalen te leren zien en daar adequaat mee om te gaan.
Wat doen het SVA en de werkgroep werknemers?
Het samenwerkingsverband wil alcoholproblematiek in de breedte aanpakken, op het werk en daarbuiten. Frijstein licht toe: “De NVAB is trekker van de werkgroep werknemers en richt zich daarmee natuurlijk in het bijzonder op bedrijfsartsen. Hoe kunnen we hen voorzien van goede informatie en hulpmiddelen om problematisch alcoholgebruik op de werkvloer snel te signaleren en begeleiding te bieden? Daarvoor hebben we afgelopen jaar een knelpuntenanalyse opgesteld. Op basis daarvan zijn plannen voor 2020 en 2021 ontwikkeld.
Frijstein licht toe: “Het accent ligt dit jaar op onderzoek naar huidige stand van zaken in de praktijk: welke effecten zijn er van alcoholgebruik op de werkvloer, wat doen bedrijfsartsen al en welke interventies zijn effectief? In 2021 gaan we met die kennis aan de slag voor het ontwikkelen van praktische handvatten. Vroegsignalering is niet gemakkelijk, ook niet voor bedrijfsartsen. Dat komt doordat deze problematiek zo lang verborgen kan blijven. Werkgevers en bedrijven komen vaak pas in beeld als problematiek al jaren speelt en het een werknemer niet meer lukt om ‘normaal’ te functioneren. Belangrijk is dus ook om als bedrijfsarts een stevige rol te hebben bij de preventie van alcoholproblematiek.”
Doe je mee?
Heb jij ideeën over hoe je alcoholproblematiek bij werknemers eerder kunt signaleren en hoe je het aan kunt pakken? De werkgroep is op zoek naar gedreven collega’s die hier een mening over hebben en aandacht willen besteden aan dit onderwerp. Frijstein: ”Door met bedrijfsartsen samen te werken kunnen we natuurlijk het best hulpmiddelen en informatie bieden die passen bij de praktijk van de bedrijfsarts. De combinatie met de expertise van het Trimbos-instituut zorgt ervoor dat we bedrijfsartsen echt kunnen helpen bij het terugdringen van alcoholproblematiek op de werkvloer.”
Wil je meer weten? Neem dan contact op met Gerard Frijstein, voorzitter NVAB-werkgroep of Maddy Blokland, projectleider werkgroep vanuit het Trimbos Instituut.