Aanhoudende klachten na COVID-19? Blijf focussen op het herstel van de energiebalans
In juni publiceerde de NVAB de dynamische leidraad 'Herstel & Re-integratie in het kielzog van COVID-19'. Met beperkte onderbouwing omdat COVID-19 zeker toen nog een jonge aandoening was, gaf de leidraad richting aan hoe te adviseren bij aanhoudende klachten na het doormaken van de infectie. Inmiddels is COVID-19 wat langer onder ons en groeit de kennis. Deze bevestigt vooralsnog wat we al zagen: mensen hebben vaak last van ‘the big three’: vermoeidheid, kortademigheid en pijnklachten. Meestal nemen de symptomen af tussen de 4 en 12 weken. Van de groep mensen die na 4 weken nog klachten ervaart, is 50% binnen twaalf weken alsnog klachtenvrij. Bij mensen die langer last houden, verandert de variatie in de prevalentie van de symptomen.
Herstelbelemmerende factoren signaleren
Bij mensen met aanhoudende klachten zien we naast vermoeidheid - of zelfs uitputting - vaak disfunctioneel ademen, deconditionering en dysautonomie. Ook kleuren cognities & percepties over het vertrouwen in hun eigen herstel negatiever: “Komt het nog wel goed met mij, dokter?” Het is dan ook belangrijk tijdens de begeleiding expliciet na te gaan of deze herstelbelemmerende factoren aanwezig zijn.
Wat kun je verder als bedrijfsarts doen in de fases na de infectie? Daarover buigt de projectgroep zich die de dynamische leidraad onder handen heeft. Begin 2022 kun je een nieuwe versie verwachten. Nog voor kerst volgt een tussentijdse handreiking met meer informatie over hoe in de verschillende fases te adviseren.
Herstel: eerst stabiliseren, dan opbouwen
Met de kennis van nu, die nog matig wetenschappelijk onderbouwd is, blijft de boodschap: de ziekte verloopt vaak grillig. Als mensen na een eerste herstel weer hun normale gedrag hervatten, lopen zij het risico dat verder herstel vertraagt of zelfs stagneert. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat mensen met aanhoudende of terugkerende klachten na COVID-19, te snel hun gebruikelijke gedrag en gewoonten oppakten. Dat leidde bij hen tot de aanhoudende klachten. Dit inzicht helpt bij het adviseren in de post-acute fase hoe de werkende weer kan opbouwen en zo mogelijk terugval of stagnatie te voorkomen. Belangrijk daarbij is de focus op het stabiliseren en van daaruit rustig opbouwen van conditie na de acute fase, zowel mentaal als fysiek. Daarom is het advies ook om met de werkende te bespreken hoe hij of zij zelf denkt over het herstel en werkhervatting en waar nodig bij te sturen: voorkom overbelasting, beweeg gedoseerd, eet gezond, rust op tijd en zorg voor een goede nachtrust.
Kijk naar de symptoombeschrijving voor passende begeleiding
Er is een nieuwe WHO-casedefinitie per oktober 20211: "De toestand na COVID-19 treedt op bij personen met een voorgeschiedenis van waarschijnlijke of bevestigde SARS CoV-2-infectie, meestal 3 maanden na het begin van COVID -19 met symptomen die ten minste 2 maanden aanhouden en niet kunnen worden verklaard door een alternatieve diagnose." Dit betekent dat ook een niet bevestigde (ontbrekende PCR) Long- COVID -19 diagnose die voldoet aan de symptoombeschrijving als zodanig geaccepteerd en begeleid moet worden.
Handreiking met beloop en adviezen per fase volgt
Wat we in de afgelopen tijd leerden over COVID-19, bevestigt de adviezen in de leidraad en het aanvullende bericht over adviseren bij aanhoudende klachten en uitleg over dysautonomie en brainfog. De projectgroep werkt nu ook aan een handreiking voor bedrijfsartsen die helpt bij de advisering, vooruitlopend op de nieuwe versie van de dynamische leidraad 'Herstel & Re-integratie in het kielzog van COVID-19'. Deze handreiking publiceren we binnenkort om, met de beperkt beschikbare onderbouwing, bedrijfsartsen zo veel mogelijk te ondersteunen bij het adviseren van werkenden met aanhoudende klachten na COVID-19.