Nachtwerk: Risico’s en de nieuwe Richtlijn - BG-dag 2020
Nachtwerk in de Arbeidstijdenwet: “Een dienst waarin meer dan 1 uur arbeid wordt verricht tussen 0.00 en 06.00 uur”. Nachtwerk leidt tot slaap- en vermoeidheidsproblemen en zorgt voor een fors risico op diabetes en hart- en vaatziekten. De Gezondheidsraad adviseert daarom nadrukkelijk om minder ’s nachts te werken. Toch neemt nachtwerk niet af. Prof. dr. ir. Tjabe Smid: “Je hoort vaak ‘de techniek helpt ons, we hoeven steeds minder in de nacht te werken', maar niets is minder waar.”
Er zijn geen bewezen effectieve maatregelen om deze lange-termijn gevolgen te beperken. Tegen korte-termijn effecten zijn er slechts enkele bewezen interventies. Als bedrijfsarts is het dan ook belangrijk om de werkgever te adviseren om geen of zo min mogelijk gebruik te maken van nachtdiensten. Maar wat is dan ‘zo min mogelijk’? Smid visualiseert dat als volgt:
Groen is ‘acceptabel’, rood is ‘te vermijden’. Aan de groene linkerkant zie je de hulpdiensten en gezondheidszorg. Daar is niet veel discussie over, daar is nachtwerk onvermijdelijk. Aan de rechterkant zie je de 24-uurs economie, de pakjeswereld. Voor 21.00 uur besteld, morgen in huis.’ Onderzoek toont aan dat 70% van de consumenten zegt: “Het hoeft van mij helemaal niet binnen 24 uur, als ik maar weet wanneer het komt.” Je kunt je hier dus afvragen hoe noodzakelijk het is in de nacht te werken. Rechts in het rood zie je ook de ‘industrie’. Een bedrijf heeft een productielijn. Wat nu te doen wanneer de vraag stijgt: een productielijn toevoegen of de huidige lijn ook ’s nachts laten draaien? Dat is vrijwel altijd een economische overweging. Bij dat soort beslissingen zou je minstens ook de gezondheid van de werknemers moeten meenemen. Er zijn ook twijfelgevallen, zoals de luchtvaart en de horeca, waar je om verschillende redenen binnen de definitie van nachtwerk kunt vallen.
Denk erover na
Het punt is vooral, zegt Smid: “Ga er wat meer over nadenken, het is niet vanzelfsprekend om in de nacht te werken.” Je kunt werkgever en werknemer adviseren om zo goed mogelijk om te gaan met noodzakelijk nachtwerk, waarvoor het PMO een belangrijk instrument is. Om hier meer aandacht voor te vragen, loopt op dit moment de NVAB-campagne ‘Nachtwerk: te ongezond om vanzelfsprekend te zijn.’ Hier vind je informatie en tips om nachtwerk bespreekbaar te maken en wat je kunt doen wanneer het onvermijdelijk blijkt. De nieuwe Richtlijn Nachtwerk geeft informatie over gezondheidseffecten, preventieve maatregelen, PMO en individuele begeleiding: diagnostiek en interventies.