Laagdrempelig stoppen met roken door e-health-oplossingen

25 november 2021

Nu de rookruimtes in bedrijven over een dikke maand sluiten, kan de vraag naar hulp of begeleiding bij stoppen met roken toenemen. Deze vraag kan ook bij bedrijfsartsen terecht komen. Via www.rookvrijwerken.nl vind je veel informatie over wat je kunt doen, ook als je maar een paar minuten beschikbaar hebt. In onderstaand artikel lees je meer over wat je kunt doen met e-health. Dit is een laagdrempelig middel waarnaar veel (lichte) rokers grijpen om van het roken af te komen. Het is belangrijk om te weten hoe het werkt en eventueel te kunnen adviseren bij het gebruik ervan.

Goede stoppen met roken-zorg bestaat uit drie stappen1:

  1. Adviseren om te stoppen; met het very brief advice
  2. Motiveren om te stoppen; met een motiverend stopadvies
  3. Begeleiden bij het stoppen; met een combinatie van gedragsmatige behandeling (coaching), eventueel aangevuld met farmacologische behandeling (nicotinevervangers of medicatie: Champix of Zyban)

Wat voor interventie op zijn plaats is, bepaal je mede op basis van de motivatie en de mate van verslaafdheid. Dit laatste kun je doen aan de hand van elf criteria, zie onderaan dit artikel. Stel je minder dan drie criteria vast? Dan is sprake van een lichte verslaving. Bij zes of meer spreken we van een ernstige verslaving. Hoe sterker de verslaving, hoe intensiever en langduriger de interventie moet zijn.

Wanneer e-health inzetten?

Wanneer een roker met een lichte verslaving gemotiveerd is om te stoppen, kan een gedragsmatige interventie zoals e-health helpen. E-health is aanbevolen voor mensen die op eigen initiatief willen stoppen. Het gaat dan om een korte, ondersteunende interventie. In de Richtlijn Tabaksverslaving is een hoofdstuk gewijd aan e-health. Daarin lees je onder meer dat e-health goed aansluit bij jongeren doordat de ondersteuning op ieder moment en iedere plek toegankelijk is2. Ook bij een grote ervaren ziektelast, zoals het hebben van een chronische aandoening door roken, is men meer gemotiveerd tot het gebruik van een e-health interventie. De zorgverlener ondersteunt hierbij de ‘patiëntrol’ door het bevorderen van zelfmanagement.

Hoe effectief is e-health SMR?

Literatuuronderzoek voor de richtlijn laat zien dat alleen op maat gemaakte interventies (gepersonaliseerd), die interactief zijn en tekstberichten toevoegen een groot en gunstig effect hebben op stoppen met roken. Ook kan worden geconcludeerd dat het aannemelijk is dat mobiele telefoon interventies een positief effect hebben op het percentage rokers dat stopt met roken in vergelijking met minimale controle interventies. Voorwaarde blijft dat de gebruikers gemotiveerd zijn om te stoppen.

Wat heb je eraan als bedrijfsarts?

Vanuit de zorgstandaard adviseert men om de e-health interventie te combineren met begeleiding van een behandelaar (blended e-health). Deze vorm van stoppen met roken ondersteuning zou zeer wel passen bij het werk van de bedrijfsarts. Bovendien hebben e-health interventies een enorme vlucht genomen, waardoor de potentiële stopper door de bomen het bos niet meer ziet. Dat geldt zeker voor mensen in een lagere sociaal economische positie, die bovendien vaak minder digitaal vaardig zijn. De bedrijfsarts kan dan adviseren bij de keuze voor een app.

App-suggesties

Goede apps stoppen met roken ondersteuning3 zijn bijvoorbeeld ‘De Stopcoach’, ‘Stopmaatje’ en ‘Smokefree’. De selectie van deze apps heeft plaats gevonden door het Trimbos Instituut. Ze zijn  niet beoordeeld door het Centrum Gezond Leven van het RIVM. 

Aanbevolen e-health programma’s4 zijn de gratis www.zelfhulptabak van Jellinek en het betaalde www.rokendebaas.nl.

Elf criteria voor de beoordeling van de mate van tabaksverslaving1 

Een problematisch patroon van tabaksgebruik dat leidt tot klinisch significante beperkingen of lijdensdruk, zoals blijkt uit minstens twee van de volgende kenmerken, die binnen een periode van een jaar optreden:

  1. Tabak wordt vaak gebruikt in grotere hoeveelheden of langduriger dan de bedoeling was.
  2. Er is een persisterende wens of er zijn vergeefse pogingen om het tabaksgebruik te minderen of in de hand te houden.
  3. Veel tijd wordt besteed aan activiteiten die nodig zijn om aan tabak te komen, tabak te gebruiken of te herstellen van de effecten ervan.
  4. Hunkering of een sterke wens of drang tot tabaksgebruik.
  5. Recidiverend tabaksgebruik, met als gevolg dat de belangrijkste rolverplichtingen niet worden nagekomen op het werk, op school of thuis.
  6. Aanhoudend tabaksgebruik ondanks persisterende of recidiverende sociale of interpersoonlijke problemen, veroorzaakt of verergerd door de effecten van tabak.
  7. Belangrijke sociale, beroepsmatige of vrijetijdsactiviteiten zijn opgegeven of verminderd vanwege het tabaksgebruik.
  8. Recidiverend tabaksgebruik in situaties waarin dit fysiek gevaar oplevert.
  9. Het tabaksgebruik wordt gecontinueerd ondanks de wetenschap dat er een persisterend of recidiverend lichamelijk of psychisch probleem is dat waarschijnlijk is veroorzaakt of verergerd door de tabak.
  10. Tolerantie, zoals gedefinieerd door een van de volgende kenmerken: a. Behoefte aan een duidelijk toegenomen hoeveelheid tabak om een intoxicatie of het gewenste effect te bereiken. b. Een duidelijk verminderd effect bij voortgezet gebruik van dezelfde hoeveelheid tabak.
  11. Onttrekkingssymptomen, zoals blijkt uit minstens een van de volgende kenmerken: a. Het kenmerkende onttrekkingssyndroom van tabak (zie criteria A en B van de criteria voor het tabaksonttrekkingssyndroom). b. Tabak (of een zeer verwante stof zoals nicotine) wordt gebruikt om onttrekkingssymptomen te verlichten of te voorkomen

Verwijzingen:

  1. Zorgstandaard Tabaksverslaving 2019, Trimbos instituut
  2. Richtlijn Tabaksverslaving en stoppen met roken ondersteuning, herziening 2016, Trimbos instituut
  3. www.ikstopnu.nl > wat is een goede app die helpt stoppen? > stoppen met roken apps
  4. NHG-behandelrichtlijn Stoppen met roken