Beroepsziekten voorkómen: samen maken we het verschil!

Voorzitterscolumn: Meldplicht beroepsziekten

Wist u dat de huidige bedrijfsgeneeskunde teruggaat tot de 17de eeuw? Ramazzini beschreef toen een aantal ziekten die werden veroorzaakt door blootstelling in het werk. Sindsdien hebben we vele gezondheidsrisico’s in werk kunnen elimineren, maar is voorkómen van beroepsziekten nog niet altijd mogelijk. Soms omdat onbekend is welke invloed nieuwe technologieën hebben. Of omdat je soms pas na tientallen jaren ontdekt dat blootstelling op termijn wel degelijk tot ziekte leidt, zoals bij asbest.

Mijn missie als bedrijfsarts is beroepsziekten vroegtijdig te diagnosticeren, te behandelen en proberen te voorkomen. Puur vanwege gezondheidsbevordering en proactieve ondersteuning van werknemers, gericht op maatschappelijke participatie. Zoals we in onze kernwaarden hebben vastgelegd, zorgen we voor goede bedrijfsgeneeskundige zorg.

Om beroepsziekten te signaleren en te monitoren is de meldplicht ingevoerd. Een mooi concept om trends en vermoedens uit de praktijk op te vangen waarmee we ook de zeldzamere risico’s eerder op de radar krijgen. Echter, in de praktijk functioneert dit systeem niet. Het melden is geen middel maar een doel geworden. En bedrijfsartsen melden weinig. Niet omdat ze niet begaan zijn met de gezondheid van de werkende. Maar omdat ze voelen dat een systeem van signalering verweven raakt met claims. Zo’n compensatiesysteem is in Nederland niet geregeld. Er is gelijke toegang tot sociale zekerheid, ongeacht de rol van werk bij het ontstaan van ziekte en arbeidsongeschiktheid. Toch ontstaan er claims, met de beroepsziektemelding door de bedrijfsarts als belangrijke claimgrond. Ik vind dit ongewenst en het doel wordt niet bereikt.

Werkgevers, en via de ondernemingsraad indirect ook werknemers, zijn verantwoordelijk voor de arbeidsomstandigheden. Bedrijfsartsen signaleren een vermoeden van beroepsziekten. Dat is nog geen juridisch bewezen causaal verband. Als we de verantwoordelijkheden nu eens anders en beter beleggen. Met uitzondering van de aan bedrijfsartsen toebedeelde meldplicht van beroepsziekten is de werkgever verantwoordelijk voor gezond en veilig werken. Laat die werkgever dan ook verantwoordelijk zijn voor het opsporen en melden van de beroepsziekten, in uitvoering bijgestaan door arbeidshygiënist en bedrijfsarts. Parallel met de bedrijfsongevallen. En laat dan ook een nog op te richten, daarvoor toegerust expertisecentrum het causale verband vaststellen waarmee de juridische aansprakelijkheid kan worden geregeld.

Zo scheiden we het compensatiesysteem en het systeem van gezondheidsbevordering. De bedrijfsarts kan in de praktijk gewoon doen waarin hij bekwaam is: diagnosticeren, behandelen en voorkomen van beroepsziekten. De kwestie van aansprakelijkheid en compensatie ligt waar die hoort qua belangen en verantwoordelijkheden: tussen werkgever en werknemer.

Ik zie er wel heil in. De Inspectie SZW houdt toezicht op het invullen van de verantwoordelijkheden door de werkgever. Een in praktijk onuitvoerbare boeteregeling voor niet-meldende bedrijfsartsen is onnodig. En de weg ligt open voor een verbeterd systeem voor signaleren en monitoren van beroepsziekten, waaraan we als wetenschappelijke beroepsvereniging graag meewerken.

Er zijn naar schatting 22.000 nieuwe beroepszieken per jaar. Het zou mooi zijn de voorwaarden te verbeteren om dit aantal verder terug te dringen. Samen maken we het verschil.

Jurriaan Penders

Deze NVAB-voorzitterscolumn verscheen in Medisch Contact nr. 5, 4 februari 2016