Een goed foute prikkel!
Voorzitterscolumn: Duurzame inzetbaarheid is kennelijk al weer een vergeten missie.
Een casus uit mijn spreekuur bij een thuiszorginstelling. De werkdruk is er hoog, de budgetten zijn krap en de regelmogelijkheden voor de medewerkers worden steeds verder beperkt. Ik zie een verzorgende van in de vijftig terug op het spreekuur in het kader van verzuim- en re-integratiebegeleiding na een knieoperatie. Medische complicaties, leeftijd, leefstijl en 30 jaar werkbelasting in de zorg hebben geleid tot een bovengemiddelde herstelduur. Inmiddels een jaar onderweg, werkt ze weer, maar nog niet volledig. De prognose is gunstig en hoewel het herstel tijd kost, heeft iedereen er vertrouwen in. Haar eigen werkmotivatie is groot en ik moet eerder remmen dan stimuleren in de opbouw van het fysiek belastende werk. Tot zover geen probleem.
Maar… onder druk van de Wet verbetering poortwachter wil de werkgever interventies inzetten: extra revalidatiebegeleiding; arbeidsdeskundig onderzoek en een extern re-integratietraject. Waarom? Niet omdat het in medisch opzicht nodig is (anders had ik dat wel geadviseerd) maar om zich in te dekken tegen een dure sanctie van het UWV, mocht het na twee jaar tot een WIA-aanvraag komen.
En deze casus is geen incident. Helaas worden tientallen procenten van het re-integratiebudget besteed aan zinloze interventies ter indekking tegen sancties. Als onvoldoende actie de consequentie heeft dat de werkgever een jaar langer ziekengeld moet betalen, en als vooraf amper voorspelbaar is wanneer ‘voldoende’ inspanningen zijn geleverd, dan is dat indekken te begrijpen.
Mijn conclusie? Te veel succes van de Wet verbetering poortwachter. De wet die de verantwoordelijkheden van werkgever en werknemer beschrijft om zich actief in te spannen bij re-integratie in eigen of ander werk. De wet die zeer kritisch getoetst wordt bij de WIA-aanvraag. Dat deze wet heeft bijgedragen aan toegenomen arbeidsparticipatie in Nederland staat buiten kijf. Maar deze casus en vele soortgelijke gevallen tonen aan dat we ons doel ook voorbij schieten.
Zijn we met zijn allen bezig systeemslaven te worden? De bedrijfsarts wordt verleid om defensieve geneeskunde te bedrijven om de werkgever te behoeden voor sancties. Daar is niks op tegen als het niet ten koste gaat van optimale zorg. Maar dat is nu juist het probleem: de krimpende budgetten kunnen maar één keer worden uitgegeven. En als bedrijfsarts in een geprivatiseerd systeem moet je afwachten waar de werkgever voor wil betalen.
U en ik weten: preventie is beter dan genezen. En daar wringt de schoen. Het arbobudget van werkgevers daalt al sinds de crisis. Het gaat grotendeels op aan re-integratie. Gezondheidspreventie en arbeidsomstandighedenzorg zijn daar als sluitpost van de begroting de dupe van. Een schrijnend voorbeeld daarvan is het gegeven dat de werkgevers in de bouwsector in december 2014 de preventieve activiteiten van Stichting Arbouw hebben geschrapt (o.a. Preventief Medisch Onderzoek voor bouwvakkers). Duurzame inzetbaarheid is kennelijk al weer een vergeten missie. Over tien jaar schreeuwt men moord en brand over het tekort aan gezonde werknemers.
Jurriaan Penders
Deze NVAB-voorzitterscolumn verscheen in Medisch Contact nr. 04, 22 januari 2015