Aangifte tegen de tabaksindustrie: een overzicht

In februari 2018 sloot NVAB zich, samen met artsen Maatschappij en Gezondheid (KAMG) en verzekeringsartsen (NVVG) aan bij de aangifte tegen de tabaksindustrie. Mede namens de NVAB eisen klagers vervolging van de vier grootste tabaksproducenten die in Nederland actief zijn. Kort samengevat komt onze klacht erop neer dat:

• roken levensgevaarlijk is;
• het roken van sigaretten extreem verslavend is;
• de filterventilatie in sigaretten de voorgeschreven iso-tests negatief beïnvloedt met als gevolg compensatiegedrag van de roker;
• de roker daardoor aan veel hogere waarden teer, nicotine en koolmonoxide wordt blootgesteld dan wettelijk maximaal toegestaan;
• sigaretten "deadly by design" zijn. De tabaksproducenten ontwerpen of manipuleren sigaretten doelbewust op een zodanige wijze dat verslaving aan het tabaksproduct wordt bewerkstelligd, versneld en onderhouden, door toevoeging van additieven die verslaving bevorderen.

Klagers stellen daarom dat onder die omstandigheden het produceren en op de markt aanbieden van sigaretten per definitie strafbare feiten oplevert. Bedrijfsartsen zien de desastreuze gevolgen van roken in zowel afname van de productiviteit als toename van het ziekteverzuim. Dit laatste hangt samen met de aan roken gerelateerde ziektebeelden. Verschillende onderzoeken tonen aan dat de productiviteit van voormalige rokers – in vergelijking tot rokers - geleidelijk aan toeneemt en het ziekteverzuim afneemt tot bijna op het niveau van nooit rokers.

Geen vervolging

Eind februari 2018 gaf het Openbaar Ministerie (OM) aan niet tot vervolging over te gaan, op basis van verschillende juridisch-inhoudelijke argumenten. Doorslaggevend voor het OM was dat 'het ieders eigen verantwoordelijkheid is om te roken of niet'. Het OM merkte wel op dat buiten kijf staat dat roken nadelig is voor de gezondheid, ernstige gezondheidsrisico’s met zich meebrengt en tot zeer ernstige ziekten en zelfs de dood kan leiden. Ook toonde zij begrip voor de maatschappelijke discussie rond dit thema. 

Artikel 12-procedure 

Daarom startte mr. Benedicte Ficq, op verzoek van de klagers, een ‘artikel 12-procedure’ (Wetboek van Strafvordering). Daarmee hopen we dat het Hof het Openbaar Ministerie (OM) de opdracht geeft alsnog tot vervolging over te gaan. Het OM houdt zich - in haar verweer op de artikel 12-procedure - strikt aan de juridisch-inhoudelijke aspecten waarbij zij betoogt dat Strafvordering niet van toepassing is. Complexe materie die zich vooral toespitst op de ontvankelijkheid van de direct belanghebbenden - waaronder de NVAB - in relatie tot het strafrecht.  

Vertrek voorzitter

Eind september eisten Ficq en haar collega’s het vertrek van voorzitter van de zittingscombinatie van het hof, Jan Wolter Wabeke, omdat hij partijdig zou zijn. Wabeke zou namelijk tijdens een privé etentje hebben gezegd dat 'roken ieders eigen verantwoordelijkheid is'. Precies het argument waarmee het Openbaar Ministerie in februari weigerde tot vervolging over te gaan. Wabeke gaf gehoor aan deze eis en stapte 25 september jl. op. Om de nieuwe voorzitter, mevrouw Mos-Verstraten, de gelegenheid te geven zich goed in te lezen, vroeg Ficq om uitstel. Dit voorstel werd echter niet gehonoreerd en de besloten zitting ging op 26 september zoals gepland door. Over maximaal acht weken doet het hof uitspraak over eventuele strafvervolging. 

Bekijk ook:

Sociaal geneeskundigen sluiten aan bij aangifte tegen tabaksindustrie